Popularność Anny Jantar – ujęcie socjologiczne
Popularność Anny Jantar – ujęcie socjologiczne
Cykl: Blogowe spotkania literackie
Dzisiaj w ramach cyklu Blogowe spotkania literackie zaprezentuję pozycję będącą literaturą faktu i rozprawą naukową – kłania się wydawnictwo Oficyna R. W 2018 roku ukazała się książka Rafała Podrazy pod tytułem Anna Jantar. Ikona z przypadku?. Doczekała się również drugiego wydania. Budziła w środowisku fanów piosenkarki i nie tylko wiele kontrowersji. Zarzucano nawet autorowi, że próbuje podważyć jej dorobek. Dlatego tak kluczowy jest znak zapytania w tytule. To próba odpowiedzenia na pytanie, skąd przekonanie, że Anna Jantar była największą gwiazdą polskiej piosenki. Początki powstawania tej książki sięgają roku 1998, gdy Rafał Podraza był studentem historii na Uniwersytecie Wrocławskim. Pisał wtedy pracę na zaliczenie socjologii: Legenda Anny Jantar, jako zjawisko socjologiczne. Przez lata poszerzył ją i uzupełnił.
Rafał Podraza jest członkiem szczecińskiego oddziału Związku Literatów Polskich (w latach 2011-2015 zajmował stanowisko wiceprezesa w tej organizacji), aktywnym animatorem kultury, autorem książek biograficznych i tekstów piosenek, poetą oraz dziennikarzem. Uchodzi za specjalistę od rodziny Kossaków, której poświęcił wiele publikacji. Z powodzeniem pisze też o sporcie i muzyce. Niedawno ukazała się jego dwudziesta piąta książka. Anna Jantar. Ikona z przypadku?, to nie pierwsza aktywność autora związana z tą postacią. Od niej zaczęła się droga dziennikarska, gdy zaczynał w młodości współpracę z Panoramą Legnicką. Napisał list do redakcji z zapytaniem, czy może napisać artykuł na temat Anny Jantar. Zgodzili się. Prowadził tam rubrykę Przeczytaj, to dla ciebie. Zainicjował też Festiwal im. Anny Jantar – najpierw jego domem była Legnica, a potem Września.
Krótko zaprezentowałam sylwetkę autora, a teraz przyjrzyjmy się jego publikacji. Jest to praca naukowa, choć Rafał Podraza napisał ją tak, że czyta się lekko i przyjemnie – szybko się czyta, powiedziałabym, że aż za szybko. Sam przyznał, że publikacja zawiera spostrzeżenia subiektywne, jednak opiera je na faktach i mocnych dowodach, do których dociera. Powiedziałabym, że wykonał świetną dziennikarską robotę. Podaje otwarcie swoje źródła, do których każdy czytelnik może dotrzeć i sprawdzić, czy tak faktycznie było, jeśli tylko zechce. Ponadto wplata też w swój tekst cytaty z pracy i książek. To praca socjologiczna, a socjologia opiera się na badaniu społecznych reguł, procesów i struktur, które łączą i dzielą ludzi. Tworzą lub są przejawem więzi między ludźmi, a także procesem ich zmian. A co najważniejsze w kontekście tego dzieła, socjologia bada zarówno jednostki uwikłane w grupy społeczne, jak i międzyludzkie relacje, które mogą ludzi łączyć, tworząc grupy społeczne lub je dzielić przez społeczne podziały. Tutaj elementem spajania i dzielenia ludzi jest fenomen popularności piosenkarki, Anny Jantar – żony kompozytora, Jarosława Kukulskiego i matki znanej piosenkarki, Natalii Kukulskiej. Śpiewała takie przeboje, jak Tyle słońca w całym mieście, Nic nie może wiecznie trwać, Staruszek świat, czy Najtrudniejszy pierwszy krok.
Publikacja ta wzbudziła wśród fanów Anny Jantar wiele kontrowersji. Nawet córka artystki, Natalia Kukulska sprzeciwiała się wydaniu książki, zanim ta się ukazała, twierdząc, że jest ona krzywdząca. Czy naprawdę tak jest? W moim odbiorze autor wciela się bardziej w rolę badacza, niż kogoś, kto chciałby komuś zaszkodzić, choć niektóre wnioski mogą być rzeczywiście niewygodne dla osób, które próbują idealizować i mitologizować postać piosenkarki. Tutaj też można przeprowadzić szczegółową analizę tego zjawiska społecznego, co Rafał Podraza ujął częściowo w swojej publikacji. Opisuje on karierę popową artystki, w której pomagał jej Jarosław Kukulski, komponując dla niej piosenki. Później postanowiła pójść w kierunku rocka, co nie wyszło jej na dobre. Rafał Podraza przytacza informacje z prasy, listy przebojów, teksty krytyczne, czy wypowiedzi osób z branży. To te fakty przemawiają same za siebie i pokazują drogę gwiazdy polskiej piosenki, ale czy największej? Nie kwestionuje jej talentu, czy dorobku. Jednak stawia pytanie: skąd przekonanie, że Anna Jantar to największą gwiazda polskiej piosenki? Znak zapytania w tytule jest bardzo ważny. Książka stanowi próbę odpowiedzenia na nie. Po jej tragicznej śmierci Jarosław Kukulski wkładał dużo pracy, by promować ją. Później robiła to również jej córka.
Książka zawiera bogaty materiał graficzny: zdjęcia Anny Jantar i wycinki z gazet. Publikację przeczytałam z przyjemnością. Nie postrzegam jej, jako ataku w kierunku Anny Jantar, jak wielu, ale badanie pewnych zjawisk społecznych. Znajdziemy w niej również wiele ciekawostek z historii muzyki, co jest dużym plusem. Nikt nie jest idealny – Rafał Podraza nie stawia kolejnego pomnika Annie Jantar, a mimo to przypomina jej postać. Miłej lektury!