W tym roku 71. urodziny szczecińskiego ZLP…
W tym roku 71. urodziny szczecińskiego ZLP…
Cykl: Sowie myśli
Dzisiaj w ramach cyklu Sowie myśli chciałabym poruszyć temat Związku Literatów Polskich Oddziału w Szczecinie, który w tym roku skończy 71 lat. Moje pierwsze spotkanie z osobami należącymi do tego grona miało miejsce, gdy zostałam zaproszona przez poetę, Sebastiana Rosę do nieformalnej grupy Nowy Akord. Zdarzyło się to w 2014 roku. Grupa współpracowała ze Szczecińskim ZLP. Tak poznałam poetkę, publicystkę, eseistkę, animatorkę kultury, Różę Czerniawską-Karcz (w tedy prezes oddziału) i dziennikarza, autora tekstów piosenek i książek biograficznych, poetę, animatora kultury, Rafała Podrazę, który pełnił w tym czasie funkcję wiceprezesa, oraz pozostałych członków i sympatyków.
Jakie były początki szczecińskiego oddziału Związku Literatów Polskich? W 1949 roku w Szczecinie odbył się IV Walny Zjazd ZLP. Według wielu opinii dla literatury miało to negatywne skutki, ponieważ zapoczątkowany został okres tak zwanej walki o realizm socjalny. Ponadto zjazd podjął uchwałę o powołaniu do życia Związku Literatów Polskich Oddziału w Szczecinie. Był on drugim oddziałem lokalnym ZLP powstałym po wojnie. Data powstania, to 15 listopada 1950 roku. Z kolei 8 kwietnia 1951 roku powołano Koło Młodych. Pierwszym prezesem był Jerzy Andrzejewski.
W 1981 nastąpiło zawieszenie Związku, a w 1983 rozwiązanie i ponowne jego założenie. Oddział funkcjonuje pod zarządem kolejnych prezesów: Ireneusza Gwidona Kamińskiego, Eugeniusza Andrzeja Daszkowskiego, Ireneusza Krzysztofa Szmidta, Wiesława Andrzejewskiego aż do roku 1989. Można powiedzieć, że wtedy nastąpił pewnego rodzaju rozłam. Część pisarzy z oddziału odchodzi i zakłada Stowarzyszenie Pisarzy Polskich. Po transformacji ustrojowej organizacja zaczęła nabierać stopniowo dynamiki, oddalając się od polityki.
Przejdźmy do czasów bliższych. Aktualnie Oddział zrzesza prozaików, poetów, dramaturgów, eseistów, scenarzystów, a nawet tłumaczy. Współpracuje też z sympatykami i kandydatami do szczecińskiego ZLP. Chciałabym zwrócić uwagę na kadencję Róży Czerniawskiej-Karcz i Rafała Podrazy w latach 2011-2015. Wtedy siedziba oddziału została przeniesiona z Miejskiej Biblioteki Publicznej przy ul. Łukasiewicza 8 do Szczecińskiego Inkubatora Kultury. Ponadto rozwinęła się współpraca między innymi z Wydziałem Oświaty Urzędu Miasta Szczecin, Wydziałem Kultury Urzędu Marszałkowskiego w zakresie pozyskiwania dofinansowań – zrealizowano piętnaście projektów.
Jednym z projektów, który rozpoczęto już za kadencji kapitana Józefa Gawłowicz, a kontynuowano z wcześniej wspomnianym zarządem jest pięć edycji Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego O wers Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej Pomysłodawcą był Rafał Podraza, który zaproponował to podczas pierwszego zebrania, w którym uczestniczył. Było to nie tylko pielęgnowanie pamięci o Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, córki Wojciecha Kossaka i siostry Magdaleny Samozwaniec, ale również wyciągnięcie ręki do uzdolnionej poetycko młodzieży gimnazjalnej i ze szkół ponadgimnazjalnych. Wydane zostały cztery arkusze poetyckie z utworami laureatów oraz zbiorową antologię podsumowującą wszystkie pięć edycji.
Kolejną inicjatywą zaproponowaną przez Różę Czerniawską-Karcz i Rafała Podrazę jest ustanowienie Nagrody im. Niny Rydzewskiej w 2011 roku. Patronka była prezeską oddziału w latach 1954-1955. Początkowo wręczano tylko Róże Poetów, ale potem dołączyły do nich Żagle Marynistów, aby była również możliwość uhonorowania prozaików związanych twórczo z morzem. Łącznie w latach 2011-2015 wręczono dwanaście nagród za dorobek i działalność.
Rozwinęła się również współpraca z wieloma instytucjami kulturalnymi. Współpraca z Zamkiem Książąt Pomorskich w 2012 roku owocowała spotkaniami literackimi pod nazwą Zachodniopomorski pejzaż poetycki. Wieloletnia współpraca z Pałacem Młodzieży – Pomorskim Centrum Edukacji, to wiele spotkań W Pałacu literacko – w zeszłym roku ukazał się nawet album będący pamiątką z tych wydarzeń, które są kontynuowane do dzisiaj. Jednak warto zaznaczyć, że wcześniej, za kadencji kapitana Gawłowicza, ale z inicjatywy Róży Czerniawskiej-Karcz odbyły się dziesiątki spotkań w ramach Grupy Literackiej przy Klubie Nauczyciela (2000-2007). Wróćmy jednak do lat 2011-2015. Szczeciński oddział Związku Literatów Polskich współpracował również z Książnicą Pomorską im. Stanisława Staszica, Klubem 12. Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej, Szczecińskim Inkubatorem Kultury, czy Galerią Kapitańską. W tych miejscach odbywały się spotkania i wydarzenia. Warto również wspomnieć o Szczecińskiej Agencji Artystycznej i Centrum Kultury Euroregionu Stara Rzeźnia. Działania oraz organizacje eventów obejmowały również region.
W 2012 roku ukazały się pierwsze książki z serii: akcent, której redaktorką do dziś jest Róża Czerniawska-Karcz. To nie tylko możliwość wydania publikacji książkowej przy udziale ZLP Szczecin. Autorzy mogą liczyć na wsparcie, na każdym etapie jej powstawania – od opracowania i selekcji materiału, przez jego redakcję i korektę, aż po efekt edytorski i każdorazową promocję książki. Jak to się zaczęło? Udało się uzyskać środki pieniężne od Urzędu Miasta na pomoc autorom w wydawaniu książek. Z tego dofinansowania ukazały się jako pierwsze następujące tomy: Poezją most buduję Barbary Teresy Dominiczak, Krzyk światła Magdaleny Sowińskiej, Klamra czasu Zbigniewa Jahnza. Dwie z serii w 2012 roku ukazały się poza dotacją: bilans. 1987-2012 Rafała Podrazy i Zdążyć przed ciszą Janusza Kowalkowskiego. Wśród inicjatorów tego przedsięwzięcia, w tym redaktorki serii panowało wtedy przekonanie, że może kilka książek uda się wydać. Jednak wszystko potoczyło się inaczej i dziś już wydano ich siedemdziesiąt.
Związek Literatów Polskich Oddział w Szczecinie patronuje i organizuje Korytowską Noc Poetów będącą promocją szeroko pojętej twórczości artystycznej, zwłaszcza młodych twórców z małych ośrodków miejskich. Współpracuje także aktywnie z mediami na rzecz promocji twórczości pisarzy, a także wydarzeń organizowanych przez ZLP.
W 2015 roku prezesem został poeta, animator kultury i publicysta, Leszek Dembek, który wspiera kontynuację inicjatyw poprzedników. Ponadto powstają nowe projekty. To właśnie za jego kadencji zorganizowano I Zachodniopomorską Wiosnę Poezji. Inicjatywa zrzesza nie tylko twórców ze Szczecina, ale również innych miast województwa takich, jak: Świnoujście, Koszalin, Kołobrzeg, Darłowo Choszczno, Resk, Recz, czy Stargard. Organizowane są spotkania autorskie, wystawy, prelekcje. Zachęca też młodych do współtworzenia tego cyklu wydarzeń. Odbywają się też eventy w ramach Szczecińskiej Wiosny Poezji, a w ramach niej Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Józefa Bursewicza o Złotą Metaforę – odbyło się łącznie do tej pory pięć edycji, a szósta trwa. Zakończenie tych dwóch inicjatyw często odbywa się w Ogrodzie Różanym w Szczecinie, a autorem scenariuszy tych wydarzeń jest Zenon Lach-Ceraszyński.
Leszek Dembek jest tez inicjatorem eksperymentów poetyckich pod nazwą Polifonia Poezji. Została nawet wydana publikacja z ich efektami w 2016 roku. Ponadto zapoczątkowano serię Wznowienia, w której ukazał się tom poezji Józefa Bursewicza pod tytułem Kroki we mgle. Rok później, czyli w 2017 roku ukazała się antologia Przepływający świat słowa. Również zorganizowano wiele spotkań i wydarzeń. Powstała też strona internetowa organizacji. A podczas kolejnej kadencji Leszka Dembka w roli wiceprezes towarzyszy mu w działaniach poetka, prozatorka, Krystyna Rodzewicz.
Związek Literatów Polskich Oddział w Szczecinie, to przede wszystkim ludzie pełni pasji i chętnie dzielący się swoimi umiejętnościami oraz zainteresowaniami. Nie tylko piszą książki, ale również organizują lub współorganizują wiele wydarzeń. Łączą sztukę literacką z innymi dziedzinami takimi, jak fotografia, grafika, malarstwo, czy film, co przyczynia się do ich popularyzacji. Rozwijają się cały czas. To też współpraca wielopokoleniowa, która choć czasem nie jest łatwa, sprawia wiele przyjemności oraz wzbogaca kulturalny i literacki świat Szczecina. Historia szczecińskiego ZLP nadal się pisze.
Bibliografia
- Szczecin Literacki 1950-2015. Informator, Wydawnictwo hogben, Szczecin 2015.
- Publikacje i promocje twórczości pisarzy w Szczecinie w latach 2000-2020 w ramach działań statutowych szczecińskiego oddziału ZLP w: Pryzmat Literacki, nr 1/2020, s. 221-226.